Ngành vận tải hàng không Việt Nam “cất cánh” bất chấp đại dịch

Ngành vận tải hàng không Việt Nam cho thấy tiềm năng mạnh mẽ bất chấp đại dịch

Ngành vận tải hàng không toàn cầu đang phải gánh chịu công suất thấp do việc đóng cửa biên giới vì đại dịch và các yếu tố bên ngoài như xung đột Nga-Ukraine. Tuy nhiên, đáng ngạc nhiên, vận tải hàng không Việt Nam có dấu hiệu phục hồi nhanh chóng và tiềm năng tăng trưởng to lớn.

Hàng không là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), lĩnh vực vận tải hàng không đã tạo ra hơn 2,2 triệu việc làm, đóng góp vào GDP của Việt Nam ước tính khoảng 12,5 tỷ USD.

Vận tải hàng không đã tạo điều kiện cho du lịch, xuất khẩu và FDI của Việt Nam phát triển mạnh trong thập kỷ qua.

Khi nhu cầu vận chuyển quốc tế bằng đường hàng không tăng cao trên toàn cầu, ngành vận tải hàng không của Việt Nam đã trở thành điểm nóng trong các khoản đầu tư quy mô lớn. Ở đây, chúng tôi xem xét ngành vận tải hàng không cũng như những thách thức và tiềm năng phát triển của ngành.

 

Thực trạng ngành vận tải hàng không Việt Nam

 

Tính đến tháng 3 năm 2022, thị trường nội địa của Việt Nam có sáu hãng hàng không hiện đang khai thác trung bình 55-60 đường bay nội địa kết nối Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, theo Bộ Giao thông Vận tải. Hiện cả nước có 19 cảng hàng không kết nối các đường bay liên vùng và nội vùng.

Cục Hàng không Việt Nam (Cục HKVN) cho biết, trong khi đại dịch gây ảnh hưởng lớn đến thị trường vận tải hành khách hàng không, với mức sụt giảm của các chuyến bay quốc tế lên tới 93% vào năm 2021, thì cước vận tải hàng không quốc tế vẫn chứng kiến ​​mức tăng đột biến hơn 21,3% so với năm 2020.

 

Trong quý đầu tiên của năm 2022 (Q1 / 2022), lượng hàng hóa trong nước đạt xấp xỉ 98.000 tấn (giảm 5% so với cùng kỳ năm 2021) và lượng hàng hóa quốc tế đạt khoảng 292.000 tấn (tăng 21,1% so với cùng kỳ năm 2021).

Hiện tại, tới 88% lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường hàng không tại Việt Nam do các công ty lớn nước ngoài như DHL, FedEx và Cathay Pacific Cargo chi phối.

Khi Việt Nam khẳng định vị thế là một cường quốc sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam đang gia tăng đặc biệt là sang Hoa Kỳ, điều này đã thúc đẩy hơn nữa nhu cầu vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không trong những năm gần đây.

Mặc dù nhu cầu vận chuyển hàng không trong nước và quốc tế ngày càng tăng, Việt Nam vẫn chưa có một hãng hàng không chuyên dụng để vận chuyển hàng hóa. Chỉ có các hãng hàng không vận chuyển hành khách thương mại kết hợp vận chuyển hàng hóa để bù đắp thiệt hại trong thời kỳ đại dịch.

Trong thời gian xảy ra đại dịch, hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines đã sử dụng 12 máy bay thân rộng để chở hàng trong khoang hành khách và khoang bụng đồng thời dỡ bỏ ghế của các máy bay thân hẹp để chở hàng.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là IMEX Pan Pacific Group, một trong những tập đoàn lớn mạnh nhất của Việt Nam, đã xin phép chính phủ để biến công ty con IPP Air Cargo trở thành công ty vận tải hàng không đầu tiên của đất nước. Chủ tịch IPPG, Johnathan Hạnh Nguyễn, cũng đề cập ý định hợp tác với các hãng vận tải nước ngoài để thúc đẩy ngành Logistics của Việt Nam.

 

Tiềm năng phát triển

 

Việt Nam được coi là một Trung Quốc +1 lý tưởng với một điểm đến cho sản xuất và xuất khẩu hàng điện tử, dệt may và các mặt hàng khác, với sự đầu tư đáng kể từ các công ty lớn như Samsung, Nike và Foxconn.

Nước ta cũng nổi tiếng về xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp, tạo ra tổng kim ngạch xuất khẩu khoảng 25,5 tỷ đô la Mỹ trong năm 2019. Mặc dù vận tải hàng không chỉ chiếm 0,2% tổng sản lượng xuất khẩu, nhưng nó đã tạo ra tới 25% giá trị xuất khẩu của sản phẩm nông nghiệp, mỹ phẩm.

Do đó, vận tải hàng không đóng một vai trò quan trọng trong việc xuất khẩu các sản phẩm khác nhau của Việt Nam.

Theo Bộ Giao thông Vận tải, việc Việt Nam tham gia ‘Bầu trời mở ASEAN’ – hiệp định có hiệu lực từ năm 2015 về xóa bỏ kiểm soát giá vé, hạn chế năng lực và tần suất các chuyến bay trong khu vực – đã giúp tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng của ngành vận tải hàng không trong khu vực, đặc biệt là đối với Việt Nam.

Trong giai đoạn 2022-2023, nhờ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam, các doanh nghiệp hàng không có thể được hưởng lãi suất vay 2% từ các ngân hàng thương mại và giảm 50% thuế bảo vệ môi trường.

 

Những thách thức mà ngành vận tải hàng không Việt Nam phải đối mặt

 

Các chuyên gia đã xác định thách thức lớn nhất trong việc phát triển ngành vận tải hàng không của Việt Nam là cơ sở hạ tầng và dịch vụ Logistics không đáp ứng được nhu cầu hiện tại, dẫn đến chi phí Logistics tăng cao.

TS Hoàng Hà – nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Bộ Giao thông Vận tải, nhấn mạnh nỗi băn khoăn về việc thành lập các hãng hàng không vận tải trong bối cảnh cơ sở hạ tầng của các cảng hàng không hiện nay.

Việc khai thác quá nhiều hãng hàng không có thể dẫn đến giảm an toàn bay và thậm chí tắc nghẽn tại các sân bay do cơ sở hạ tầng và công nghệ hiện tại có thể không đáp ứng được mật độ ngày càng tăng. Vì vậy, việc phát triển vận tải hàng không phải đi đôi với đầu tư trang thiết bị và cơ sở hạ tầng hiện đại.

Ngoài hai cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Nội Bài sở hữu kho hàng quốc tế có sức chứa lớn và trang thiết bị đạt chuẩn, hầu hết các sân bay khác vẫn chưa đầu tư tự động hóa và đồng bộ hóa cơ sở hạ tầng kho bãi và vận tải.

Trong khi đó, hệ thống đường bộ chưa phát triển cũng làm gián đoạn kết nối giữa các địa phương với cảng hàng không địa phương, kéo dài thời gian vận chuyển, ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa.

Tuy nhiên, những nỗ lực đang được thực hiện để giải quyết những thách thức mà ngành vận tải hàng không đang phải đối mặt. Theo ông Vũ Thế Phiệt, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), ACV đang xây dựng kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng tại các sân bay, gồm sân bay Cam Ranh, Đà Nẵng, Cần Thơ, nhằm đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa ngày càng tăng.

Một yếu tố khác cản trở sự phát triển của ngành hàng không Việt Nam là thiếu nguồn nhân lực đào tạo bài bản, song song là tình trạng thiếu nhân viên. Theo báo cáo của Hiệp hội Doanh nghiệp Logistics Việt Nam, ngành Logistics hiện thiếu khoảng 2 triệu lao động.

Bên cạnh đó, nguồn lao động có tay nghề cao đang thiếu khi hơn 80% lực lượng lao động trong lĩnh vực Logistics được đào tạo thông qua làm việc trong khi chỉ có 23,6% tham gia các khóa đào tạo, theo Đại học Kinh tế Quốc dân.

Sự chênh lệch về nguồn nhân lực cho ngành Logistics, đặc biệt là ngành vận tải hàng không cũng tạo cơ hội đầu tư khi các nhà đầu tư có thể cung cấp các chương trình đào tạo chuyên biệt để cung cấp nhân viên nhà ga và phi hành đoàn chất lượng cao cho việc vận chuyển hàng hóa.

 

Thông điệp rút ra

 

Ngành vận tải hàng không Việt Nam là một khu vực kinh tế mới nổi có khả năng trở thành trung tâm chú ý tiếp theo của các nhà đầu tư và những người chơi Logistics. Nhờ các chính sách của Việt Nam, đặc biệt là đối với lĩnh vực vận tải hàng không và môi trường kinh doanh thuận lợi, các doanh nghiệp hàng không có thể coi Việt Nam là điểm đến đầu tư tiếp theo.

Nguồn: Vietnam Briefing